Cách tìm hợp âm cho bài hát - Phần 1

   Chào các bạn !

   Trong phần nhạc lý nâng cao này tôi sẽ hướng dẫn các bạn cách tìm và đặt hợp âm cho một bản nhạc.

   Trong bài đôi lúc sẽ dùng các từ Hợp âm, Gam hay Tông nhưng tất cả đều có nghĩa như nhau.

   Về lý thuyết ta có 7 nốt nhạc là Đô Rê Mi Fa Sol La Si, cũng có nghĩa là có thể có 7 dấu thăng (#) hoặc 7 dấu giáng (b) trong một bài nhạc. Tuy nhiên trên thực tế hiếm khi điều đó xảy ra, ta chỉ có thể thấy không có hoặc có từ 1 đến 5 dấu mà thôi. Nhưng cho dù có mấy dấu đi nữa thì cách tìm hợp âm vẫn đều theo nguyên tắc như sau:

1)    Đối với bài nhạc không có dấu hóa nào thì được qui định là:

   Nếu bài nhạc kết thúc bằng nốt Đô (Đô nào cũng được) thì bản nhạc đó được viết cho gam Đô trưởng.

   Nếu bài nhạc kết thúc bằng nốt La (La nào cũng được) thì bản nhạc đó được viết cho gam La thứ.

   Ví dụ như bài “Happy Birthday to you” dưới đây được viết cho gam Đô trưởng.

·     Những hợp âm nào dành cho gam trưởng và gam thứ sẽ được trình bày ở mục 4.

2)    Đối với bài nhạc có một hoặc nhiều dấu thăng.

a/.  Thứ tự của các dấu thăng

   Dấu thăng đầu tiên bao giờ cũng nằm ở nốt Fa, ta gọi là Fa thăng (F#).

 
  Nhắc lại : tuy chỉ đặt ở dòng thứ nhất nhưng tất cả các nốt Fa trong bài nhạc đều phải thăng lên nữa cung. Tương tự các dấu thăng khác cũng vậy.

   Dấu kế tiếp sẽ theo nguyên tắc:

   Lấy dấu thăng cuối cùng tăng lên 4 bậc trong thang âm của quãng 8, ta sẽ được dấu thăng kế tiếp.

   Ta theo dõi sơ đồ sau:

Fa Sol La Si Đô Rê Mi Fa Sol La Si Đô Rê Mi Fa Sol La Si Đô Rê Mi Fa Sol La Si Đô Rê Mi

   Như vậy 7 dấu thăng lần lượt sẽ là F#, C#, G#, D#, A#, E# và B#  như hình dưới:

   Nếu nói theo nhạc lý thì dấu thăng kế tiếp sẽ nằm ở vị trí áp âm của dấu thăng trước đó như bảng dưới đây :  

1	2	3	4	5
Chủ âm	Thượng chủ âm	Trung âm	Hạ áp âm	Áp âm
Fa	Sol	La	Si	Đô
Đô	Rê	Mi	Fa	Sol

    Khi viết nhạc muốn dựa trên bao nhiêu dấu cũng được  nhưng phải đi theo trình tự đó. Ví dụ muốn tất cả các nốt Rê trong bản nhạc đều thăng thì bài nhạc đó phải 

có ít nhất 4 dấu thăng.

b/.  Cách tìm hợp âm

   Để tìm hợp âm ta lấy dấu thăng cuối cùng tăng lên 1 nốt, nếu bài nhạc kết thúc ở nốt này thì sử dụng gam trưởng ; hạ xuống 1 nốt, nếu bài nhạc kết thúc ở nốt này thì sử dụng gam thứ.

   Ví dụ : Bài nhạc có 1 dấu thăng

 

   Lấy Fa# (cũng là dấu cuối cùng) tăng lên 1 nốt là Sol và hạ xuống 1 nốt là Mi.

   Nếu bài nhạc kết thúc ở nốt Sol thì bài đó được viết ở gam Sol trưởng, hoặc kết thúc ở nốt Mi thì được chơi ở gam Mi thứ.

   Tương tự ta có :

 

   Các bạn để ý : Như trường hợp có 3 dấu thăng, nếu bài nhạc kết thúc ở nốt Fa nhưng do có dấu Fa thăng nên phải đánh ở gam Fa thăng thứ. Các trường hợp tương tự cũng vậy.

   (còn tiếp)

                                                                                        - Yến Thanh -